Czytanie składów kosmetyków do włosów

Podstawowa umiejętność czytania składów produktów do włosów jest bardzo przydatna w doborze prawidłowej pielęgnacji. Warto bowiem pamiętać, że opis kosmetyku widoczny na przedniej etykiecie nie zawsze musi być zgodny z prawdą. Producent może reklamować produkt jako odpowiedni dla włosów suchych, podczas gdy w jego składzie nie znajduje się żadna substancja nawilżająca. Podobna sytuacja występuje wtedy, gdy kosmetyk zachwalany jest jako zawierający daną substancję, jednak w trakcie analizy składu okazuje się, że jest ona wymieniona na końcu i przez to efekty jej działania będą praktycznie zerowe. Tak więc dopiero przeanalizowanie listy składników pozwala na poznanie typu kosmetyku i zdecydowanie, czy odpowiada potrzebom naszych włosów.

Skład kosmetyku zazwyczaj znajduje się na jego tylnej etykiecie i oznaczony jest jako INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients, po polsku: międzynarodowe nazewnictwo składników kosmetyków) lub Ingredients – składniki. Nazwy składników podane są po łacinie lub po angielsku i w krajach Unii Europejskiej producenci zobligowani są do przedstawienia pełnego składu kosmetyku.

Podstawowe zasady analizowania składów kosmetyków

Warto zaznaczyć, że o ile wszystkie składniki danego produktu muszą być wyszczególnione na etykiecie, nie musi być podana ich ilość, czy też procentowa zawartość. W związku z tym, że skład czyta się od lewej do prawej i najpierw wyszczególnione są składniki o najwyższym stężeniu w kosmetyku, możemy tę informację wywnioskować, sprawdzając dopuszczalne stężenia danych substancji. Wyjątek stanowią składniki w stężeniu mniejszym niż 1% – mogą być podane w kolejności alfabetycznej, zazwyczaj za składnikiem Parfum, czyli substancją zapachową.

Na pierwszym miejscu składu kosmetyku najpewniej znajdzie się Aqua, czyli woda, co oznacza, że w produkcie jest jej najwięcej. Potem wyszczególnione będą składniki aktywne i inne substancje, na przykład substancje bazowe. Wszystkie składniki za pozycją Parfum obecne są w produkcie w ilościach śladowych – jeśli są to składniki aktywne, takie jak oleje, nie powinniśmy liczyć na to, że w jakikolwiek sposób zadziałają na nasze włosy. Z drugiej strony, substancje potencjalnie uczulające, takie jak niektóre konserwanty, mogą nadal prowadzić do reakcji alergicznych, nawet jeśli znajdują się w produkcie w minimalnych ilościach. Warto upewnić się, że w składzie kosmetyku zaraz po wodzie nie występują „zapychacze”, czyli np. substancje bazowe (nadające kosmetykowi formę, np. maski), substancje zapachowe i konserwanty, a dopiero po nich wymienione są substancje aktywne.

Warto pamiętać, że w internecie znajdziemy wiele stron dedykowanych analizie składów kosmetyków. W niektórych musimy wpisać łacińską lub angielską nazwę składnika, aby dowiedzieć się, czy jest on przykładowo emolientem, humektantem czy konserwantem. Inne strony podają nawet, dla jakiego typu włosów (wysoko, średnio czy niskoporowate) odpowiedni jest dany składnik.

Składy kosmetyków – najważniejsze grupy substancji

Liczba składników, które mogą być obecne w kosmetykach, zdaje się nie mieć końca. Aby dopasować produkt do typu swoich włosów, nie musisz spędzać kilkudziesięciu minut przy sklepowej półce, aby sprawdzić, czym jest dana substancja. Zamawiając kosmetyki online, mamy ułatwione zadanie, bo skład możemy przeanalizować na spokojnie. Na początku przygody z czytaniem składów produktów najpierw warto poznać podstawowe grupy składników – z czasem będziemy zapamiętywać coraz więcej z nich. Składniki obecne w produktach do pielęgnacji zazwyczaj dzielą je na te przeznaczone do włosów nisko, średnio lub wysokoporowatych. Aby dowiedzieć się, jakich substancji szukać w produktach, zapoznaj się ze wpisem Pielęgnacja włosów. Znajdziesz tam także porady dotyczące równowagi PEH w pielęgnacji włosów.

Tymczasem, analizując składy kosmetyków, najczęściej napotkamy następujące grupy składników:

Oleje i olejki roślinne – w swojej nazwie zawierają słowo Oil, np. Prunus Amygdalus Dulcis Oil – olej ze słodkich migdałów. Ważne, aby zwrócić uwagę na Mineral Oil, czyli parafinę. W składzie może być obecna także pod nazwami Paraffin Oil, Paraffinum Liquidum i White Oil. O ile oleje naturalne mają właściwości pielęgnujące i natłuszczające (są emolientami), o tyle parafina nie ma działania odżywczego – jej zadaniem jest tworzenie na włosach ochronnej powłoki, nie ma także potencjału uczulającego, w przeciwieństwie do innych olei. Oleje mające w nazwie Seed Oil pozyskiwane są z nasion danej rośliny, natomiast te z dopiskiem Kernel Oil – z jej pestek.
Emolienty to składniki zapobiegające utracie wilgoci z włosa, chroniące go przed uszkodzeniami, o właściwościach wygładzających i dodających blasku. Oprócz składników z końcówką Oil, do emolientów zalicza się między innymi alkohole tłuszczowe – Cetyl Alkohol, Cetearyl Alkohol, lanolinę – Lanolin, masła – Butter np. Butyrospermum Parkii Butter (masło Shea), wosk pszczeli – Cera Alba, inne woski, z końcówką Wax oraz parafinę.
Silikony, choć zaliczane do emolientów, zasługują na osobne wyszczególnienie. Mają właściwości ochronne, tworząc na włosach film, stosowane są więc często do zabezpieczania końcówek. Nadają im także blasku i sprężystości. Choć wokół silikonów krąży wiele mitów, nie należy bać się używania tych substancji. Warto jednak wiedzieć, że silikony dzielą się na 4 grupy, w zależności od tego, jak zmywają się z włosów. Z tego względu, jeśli wybieramy mocniejsze silikony, musimy liczyć się z tym, że możemy zmyć je tylko mocnym szamponem, inaczej będą nadbudowywać się na włosach, sprawiając, że staną się oklapnięte:
- silikony samoczynnie odparowujące z włosów: Cyclomethicone, Cyclopentasiloxane, Cyclotetrasiloxane, Cyclohexasiloxane, Octamethyl Cyclotetrasiloxane.
- silikony zmywalne samą wodą: Dimethicone Copolyol, Lauryl Methicone Copolyol, Hydrolyzed Wheat Protein, silikony z przedrostkiem PEG-, np. PEG-12 Dimethicone.
- silikony zmywalne łagodnym szamponem: Amodimethicone, Dimethicone, Dimethiconol, Phenyl Trimethicone, Beheonoxy Dimethicone.
- silikony zmywalne mocniejszym szamponem oczyszczającym: Trimethicone, Simethicone, Trimethylsilylamodimethicone, Trimethylsiloxysilicates.
Humektanty to substancje nawilżające, mające zdolność do zatrzymywania wilgoci we włosie. Zaliczamy do nich: mocznik – Urea, sok z liścia aloesu – Aloe Barbadensis Leaf Juice, aloes – Aloe, glicerynę – Glycerin, miód – Mel, kwas hialuronowy – Hyaluronic Acid, mleczan sodu – Sodium Lactate, panthenol – Panthenol, betainę – Betaine, sorbitol – Sorbitol, witaminę B3 – Niacinamide, alantoinę – Allantoin.
Proteiny odpowiadają za chwilowe wypełnianie mikrouszkodzeń we włosach, mają właściwości wygładzające i nadające objętość. W składzie kosmetyku znajdują się pod nazwami: jedwab – Hydrolyzed Silk, elastyna – Elastin, kolagen – Collagen, keratyna – Keratin, żelatyna – Gelatin, arganina – Arganine, l-cysteina – Cysteine, oraz wszystkie składniki zakończone na Protein, np. Hydrolized Wheat Protein (pszenica hydrolizowana), Hydrolyzed Soy Protein (soja hydrolizowana), Milk protein (proteiny mleczne).
Antyoksydanty to substancje o działaniu ochronnym i zwalczającym wolne rodniki, ich obecność jest szczególnie wskazana w preparatach przeznaczonych do skóry głowy. Zalicza się do nich: witamina C – Ascorbic Acid, witamina E – Tocopherol, koenzym Q10 – Ubiquinone, witamina A – Retinol/Retinyl Acetale/Palmitate, witamina B3 – Niacinamide.
Konserwanty to substancje niezbędne do zachowania przydatności i właściwości produktu – bez nich kosmetyk szybko by się zepsuł. Niektóre z nich, na przykład Methylparaben lub Propylparaben, mają tendencję do powodowania alergii, osoby z wrażliwą skórą głowy powinny więc ich unikać. Konserwanty zawarte w kosmetykach do włosów raczej nie doprowadzą do uczuleń, ponieważ nie nakładamy ich na skórę, lecz na włosy. Do najpowszechniejszych należą: parabeny (z końcówką -paraben), Phenoxyethanol, DMDM Hydantoin, Methylisothiazolinone, Methylchloroisothiazolinone.
Substancje zapachowe i barwniki, podobnie jak konserwanty, mogą powodować niepożądane reakcje skórne, warto więc unikać ich w kosmetykach, jeśli mamy skłonności do alergii. W składzie produktu zazwyczaj występują jako Fragrance, Aroma lub Parfum, choć mogą pojawić się także pod nazwami: Limonene, Linalool, Hexyl Cinnamal, Cinnamal, Cinnamyl Alcohol, Citral, Citronellol. Barwniki w składzie rozpoznamy po oznaczeniu CI + numer identyfikacyjny, np. CI 77499 – magnetyt.
Alkohole, występujące w składzie pod nazwami Alcohol Denat, Alcohol, Isopropyl Alcohol, mają działanie wysuszające dla włosów zniszczonych i wysokoporowatych, mogą jednak wspierać pielęgnację innych typów włosów, ponieważ są w stanie rozchylić łuskę włosa, aby ułatwić wchłanianie substancji aktywnych. Stosowane we wcierkach do skóry głowy także ułatwiają lepszą penetrację składników aktywnych, jednak osoby o skórze wrażliwej i skłonnej do alergii powinny ich unikać.
Detergenty, czyli środki myjące używane w szamponach, a czasem także w odżywkach, budzą wiele kontrowersji. Tymczasem są to substancje powierzchniowo czynne, których zadaniem jest usunięcie zanieczyszczeń ze skóry głowy i włosów, co jest wszak podstawową funkcją mycia włosów szamponem. Niedokładne oczyszczenie skóry głowy z nadmiaru sebum i zanieczyszczeń może prowadzić do rozwoju np. łupieżu. Obecność detergentów w szamponach, nie powinno zatem wykluczać ich stosowania.
Mity związane z detergentami wynikają z niewiedzy dotyczącej ich właściwości. Te bardziej agresywne mogą przesuszać skórę głowy, a nawet ją podrażniać i z tego względu nie powinno się ich używać na co dzień. Mocniejsze detergenty stosujemy raz w tygodniu (lub rzadziej, zgodnie z potrzebami skóry), aby dokładnie oczyścić skórę. W codziennej pielęgnacji wybierajmy jednak detergenty o słabszym działaniu. Ich klasyfikacja wygląda następująco:
- Detergenty anionowe, czyli o najsilniejszym działaniu, w składzie kosmetyku występują pod nazwami: Sodium Lauryl Sulfate, Sodium Laureth Sulfate, Ammonium Lauryl Sulfate, Ammonium Laureth Sulfate, Sodium Cocoyl Sarcosinate. Ten typ detergentów w nazwie ma zazwyczaj końcówkę -Sulfate, -Sulfonate lub -Sulfoacetate.
- Detergenty amfoteryczne są nieco łagodniejsze od anionowych. Obie grupy powinny być więc zarezerwowane dla mocniejszych szamponów, których używamy okazjonalnie. W składzie produktu opisane są jako: Cocamidopropyl Betaine, Coco Betaine, Cocoamphoacetate, Cocoamphodipropionate, Disodium Bocoamphodiacetate, Lauroamphoacetate, Sodium Cocoyl Isethionate, Sodium Cocoamphoacetate.
- Detergenty niejonowe polecane są do codziennej pielęgnacji – skutecznie oczyszczają i z reguły nie powodują podrażnień: Coco-Glucoside, Decyl Glucoside, Lauryl Glucoside, Laureth-10, Laureth-23, Laureth-4, PEG-10 Sorbitan Laurate.
- Detergenty kationowe wykazują działanie antystatyczne i kondycjonujące, ich właściwości oczyszczające są na średnim poziomie. Z tego względu polecane są osobom, które stosują metodę mycia włosów i skóry głowy odżywką. Znajdziemy je pod nazwami: Behentrimonium Chloride, Benzalkonium Chloride, Cetrimonium Chloride, Tricetyldimonium Chloride, Quaternium-15, Quaternium-18 Bentonite, Quaternium-18 Hectonite, Quaternium-22, Behentrimonium Methosulfate.

Powyższa lista składników kosmetyków do włosów i skóry głowy zawiera najczęstsze substancje, które możemy znaleźć w produktach pielęgnacyjnych. Choć czytanie składów kosmetyków wydaje się trudnym zadaniem, z czasem zauważymy, że dane nazwy powtarzają się i na liście INCI zamiast niezrozumiałego szyfru dostrzeżemy faktyczny skład produktu.