Pytania najczęściej zadawane przez Pacjentów

Włosy na głowie rosną średnio 0,38 milimetrów na dzień, co daje około 1 centymetra przyrostu miesięcznie. Tempo wzrostu włosów zależy jednak od wielu czynników, w tym od uwarunkowań genetycznych, stanu zdrowia, wieku i rasy.

Hormony, które wytwarzane są przez organizm w trakcie menopauzy, sprawiają, że włosy stają się cieńsze i wolniej rosną. Zmniejsza się także procentowy udział włosów w fazie anagenu (czyli w fazie wzrostu) wśród wszystkich włosów. U kobiet po menopauzie zwiększa się także ryzyko zachorowania na łysienie androgenowe.

Białe zakończenie na włosie to nie jego cebulka, lecz korzeń – całkowicie zrogowaciały i pozbawiony barwnika. Wytwarza się on w ostatnim etapie cyklu życia włosa, czyli w telogenie (fazie spoczynku). Gdy włos wypada wraz z korzeniem, oznacza to, że został wypchnięty przez nowy, rosnący włos. Jest to zjawisko całkowicie normalne i nie powinno budzić niepokoju.

Siwienie to naturalny proces, który występuje u prawie każdego człowieka. Wynika ze zmniejszenia produkcji barwnika włosów – melaniny – przez melanocyty, czyli odpowiedzialne za to komórki. Siwienie jest zazwyczaj spowodowane starzeniem się organizmu.

Nie da się przewidzieć, kiedy dana osoba zacznie siwieć. fizjologiczne, czyli naturalne siwienie może rozpocząć się już ok. 30 roku życia. Jest to zależne przede wszystkim od uwarunkowań genetycznych i rasy. Przedwczesne siwienie może być natomiast spowodowane niedoborami witamin i składników mineralnych (szczególnie witaminy B12 i miedzi), chorobami, takimi jak niedoczynność tarczycy oraz używkami, w tym nadmiernym spożyciem alkoholu, używaniem narkotyków i paleniem tytoniu. Otyłość i silny stres także mogą przyczynić się do przedwczesnego siwienia.

W przypadku siwienia wynikającego ze starzenia się organizmu, przywrócenie włosom koloru nie jest możliwe. Jeśli siwe lub białe włosy pojawiły się przedwcześnie w wyniku niedoborów żywieniowych lub chorób, istnieje szansa, że po uzupełnieniu tych braków lub wyleczeniu schorzenia włosy wrócą do dawnego koloru.

Typ skóry głowy może znacząco różnić się od rodzaju włosów i często te dwa aspekty nie są powiązane. Suche włosy mogą być wynikiem nieodpowiedniej pielęgnacji, a także błędów w stylizacji i narażenia włosów na szkodliwe czynniki, takie jak ekspozycja na promieniowanie UV, prostowanie lub rozjaśnianie. Kręcone włosy są zazwyczaj z natury bardziej suche niż inne typy włosów. Przetłuszczająca się skóra głowy może być natomiast wynikiem uwarunkowań genetycznych, zbyt częstego mycia lub używaniem zbyt dużej liczby produktów do stylizacji. Ten objaw może także świadczyć o rozwijającej się chorobie, na przykład o początku łojotokowego zapalenia skóry głowy.

Ból skóry głowy, czyli trichodynia, to dość częsty objaw w przebiegu kilku typów łysienia. Tkliwość może dotyczyć całej skóry głowy lub jej części i występuje u około 20% kobiet oraz 9% mężczyzn chorujących na łysienie telogenowe, plackowate i androgenowe. Trichodynia spowodowana jest uwalnianiem przez organizm neuropeptydu P, który związany jest ze stresem i niepokojem.

Niemożność zapuszczenia długich włosów zazwyczaj wynika z kruchości łodygi włosa. Mimo tego, że włos rośnie prawidłowo, jego końce rozdwajają się i łamią, przez co włos staje się krótszy. Łamliwość łodyg może być spowodowana wieloma czynnikami, w tym nieodpowiednią pielęgnacją włosów oraz narażaniem ich na zbyt częstą stylizację wysoką temperaturą.

Linia włosów ulega transformacjom całe życie, co jest widoczne szczególnie u mężczyzn po okresie dojrzewania – to właśnie wtedy włosy na skroniach mogą ulec lekkiej recesji, tworząc tak zwane zakola. Linia włosów u kobiet także może cofać się wraz z wiekiem i objaw ten niekoniecznie świadczy o łysieniu. Pełna i prosta linia włosów, taka, jaką obserwuje się u dzieci, jest rzadko spotykana u dorosłych.

Skóra głowy powinna być myta, gdy czujemy, że tego wymaga – gdy włosy przy nasadzie są nieświeże, skóra swędzi i nieprzyjemnie pachnie. Podczas mycia skóry głowy nie ma potrzeby nakładania szamponu na włosy i wmasowywania go – piana spływająca po włosach w trakcie spłukiwania powinna je wystarczająco oczyścić. Jeśli na włosach znajduje się dużo produktów do stylizacji lub inne zabrudzenia, można wmasować w nie szampon. Nie istnieją konkretne wytyczne co do tego, jak często powinno się myć skórę głowy. Warto jednak pamiętać, aby włosy rozczesać przed myciem, a w jego trakcie, obchodzić się ze skórą głowy delikatnie. Zasada mówiąca, że nadmiernie wydzielanie łoju przez skórę unormuje się, jeśli nie będzie się jej myło przez kilka/kilkanaście dni, to przestarzały mit, który może doprowadzić do rozwoju chorób skóry głowy.

Łodyga włosa jest martwym tworem, który wytwarzany jest przez żywy mieszek włosowy. Regularne podcinanie włosów sprawia, że pozbywamy się rozdwojonych końcówek, przez co włosy wyglądają na zdrowsze. Obcinanie włosów na prosto także optycznie je zagęszcza. Jednakże podcinanie końcówek nie ma wpływu na mieszek włosowy, a tym samym wzmocnienie włosów, nie jest także pomocne w leczeniu łysienia.

Palenie tytoniu wpływa negatywnie zarówno na włosy, jak i na skórę oraz paznokcie. Szkodliwe substancje zawarte w wyrobach tytoniowych prowadzą do pogorszenia kondycji włosów i ich przerzedzenia. Palenie tytoniu może także powodować przedwczesne siwienie i pogarszać przebieg łysienia androgenowego.

Promieniowanie UV wydzielane przez słońce ma negatywny wpływ na włosy i skórę głowy. Sprawia, że skóra staje się nadmiernie przesuszona lub nadmiernie się przetłuszcza, może także doprowadzić do jej oparzeń. Promieniowanie UV jest także główną przyczyną rozwoju raka skóry, w tym czerniaka, który może pojawić się także na skórze głowy. Włosy pod wpływem słońca ulegają przesuszeniu, stają się bardziej kruche i matowe. Promieniowanie UV pogarsza przebieg łysienia telogenowego i androgenowego. Zaleca się więc ochronę skóry głowy i włosów przed słońcem – zarówno poprzez aplikację odżywek z filtrem przeciwsłonecznym, jak i poprzez noszenie nakryć głowy.

Dobrze zbilansowana, zdrowa dieta ma pozytywny wpływ na kondycję skóry głowy i włosów. W komponowaniu jadłospisu warto wziąć pod uwagę produkty bogate w białko, cynk, miedź, żelazo, krzem, selen oraz witaminy – szczególnie te z grupy B oraz witaminę A, E i C. Te składniki żywieniowe znajdziemy przede wszystkim w tłustych rybach, wysokiej jakości mięsie, produktach pełnoziarnistych, owocach, warzywach, orzechach, kiełkach i nasionach.

Wypadanie włosów mieszczące się w granicach normy nie powinno budzić niepokoju. Kobiety codziennie tracą do 150 włosów, mężczyźni – około 100. Wypadanie włosów u człowieka jest cykliczne, co oznacza, że całe nasze ciało, w tym głowę, nieustannie porastają włosy. Procent włosów w fazie wzrostu różni się w zależności od miejsca, jednak na głowie włosy te stanowią zawsze około 90%. Dzięki temu utracone włosy zastępowane są przez nowe i jeśli w organizmie nie toczy się żaden proces chorobowy, cała głowa pokryta jest włosami.

Włosy na brwiach i rzęsach, podobnie jak wszystkie inne włosy na ciele, także rosną w sposób cykliczny. Długość trwania ich fazy wzrostu wynosi od 1 do 4 miesięcy, podczas gdy włosy na głowie znajdują się w tej fazie nawet kilka lat. Włoski na brwiach i rzęsach rosną wolniej i tylko do długości kilku lub kilkunastu milimetrów, po czym wypadają i zastępowane są nowymi włosami.

Przyjmuje się, że powodem do bliższego przyjrzenia się stanowi skóry głowy i włosów powinna być utrata powyżej 200 włosów dziennie. Do dermatologa powinny udać się także osoby, które zauważają przerzedzenie włosów, zarówno rozlane, jak i miejscowe, na przykład nad skroniami czy na czubku głowy.

Nadmierna utrata włosów może być objawem różnych typów łysienia, w tym łysienia androgenowego, bliznowaciejącego, anagenowego i telogenowego. Dwa ostatnie rodzaje mogą być natomiast spowodowane wieloma czynnikami: chorobami ogólnoustrojowymi, przyjmowanymi lekami, ubogą dietą, stresem, zmianami hormonalnymi lub zatruciami. Wzmożone wypadanie włosów może także towarzyszyć dermatozom takim jak łupież, łuszczyca itp.

Taka sytuacja ma najczęściej miejsce w przebiegu łysienia androgenowego. W wyniku tej choroby nowo rosnące włosy są krótsze i cieńsze, szybciej też wypadają, ponieważ ich faza wzrostu jest skrócona. W konsekwencji gęstość wszystkich włosów zmniejsza się, mimo że nie wypada ich więcej niż zazwyczaj.

Większość ludzi obserwuje nadmierne wypadanie włosów zarówno na wiosnę, jak i na jesień. Taki stan rzeczy wynika z wahań hormonalnych – organizm produkuje wtedy więcej testosteronu, zmniejsza natomiast wydzielanie estrogenów, odpowiedzialnych za dłuższy czas trwania fazy wzrostu włosów. Sezonowe wypadanie włosów jest naturalne i nie powinno budzić niepokoju, jeśli gęstość włosów zauważalnie się nie zmniejsza.

Silny, a szczególnie przewlekły stres emocjonalny, jest jednym z czynników, który może powodować nadmierną utratę włosów. Stres prowadzi do wzmożonego wydzielania kortyzolu – hormonu negatywnie wpływającego na prawidłowy przebieg cyklu życia włosów, prowadząc do ich przedwczesnego wypadania.

Nadmierne wypadanie włosów, a także ich wzmożona kruchość, mogą być wywołane niedoborami witamin, aminokwasów i składników mineralnych. Niedobory żywieniowe mogą także pogarszać przebieg różnych typów łysienia, jednakże w pierwszej kolejności powinno się je uzupełniać w ramach diety, a jeśli nie jest to możliwe lub nie przynosi oczekiwanych rezultatów, należy rozpocząć rozsądną suplementację dobrej jakości preparatami. Co więcej, przed rozpoczęciem ich stosowania, zaleca się konsultację ze specjalistą, a także wykonanie badań krwi, które potwierdzą poziom niedoborów.

Osoby stosujące diety roślinne najczęściej doświadczają niedoborów białka, żelaza i witaminy B12. Zbyt mała podaż tych mikro i makroskładników może przyczyniać się do nadmiernego wypadania włosów. O ile odpowiednie ilości żelaza i białka można z łatwością dostarczyć organizmowi, spożywając konkretne produkty (rośliny strączkowe, kasze, orzechy, szpinak, kakao), o tyle witaminę B12 weganie powinni suplementować (występuje ona tylko w mięsie i produktach pochodzenia zwierzęcego).

Nadmierne wypadanie włosów może być skutkiem ubocznym przyjmowania antykoncepcji doustnej zawierającej progestagen oraz bardzo rzadkim objawem niepożądanym stosowania wkładki domacicznej z lewonorgestrelem. Warto zauważyć, że nagłe przerwanie stosowania antykoncepcji hormonalnej może prowadzić do łysienia telogenowego, które mija, gdy hormony organizmu znów się ustabilizują.

Choroby tarczycy (związane z zaburzeniami w poziomach hormonów TSH, T3 i T4) mogą być przyczyną łysienia telogenowego. Niedoczynność tarczycy może dodatkowo sprawiać, że włosy są szorstkie i łamliwe. Przed zmierzeniem poziomów tych hormonów we krwi należy zaprzestać suplementacji biotyny, ponieważ może ona zaburzyć wyniki testów.

Analiza pierwiastkowa włosów pozwala określić, jakie pierwiastki, w tym metale ciężkie, obecne były w ludzkim organizmie na przestrzeni czasu. Nie jest to jednak metoda pomocna w diagnozowaniu nadmiernego wypadania włosów i łysienia.

Dermatolog dysponuje szeregiem metod diagnostycznych, które pozwalają na poznanie rodzaju i przyczyn łysienia. Należą do nich: wywiad medyczny, badanie fizykalne, badanie dermatoskopowe oraz wideodermatoskopowe. Dodatkowe narzędzia diagnostyczne obejmują badania krwi, diagnostykę mikroskopową, biopsję, a także badania mikologiczne i bakteriologiczne.

Łysienie telogenowe i anagenowe, czyli typy łysienia, które wynikają z zaburzeń pracy mieszków włosowych na skutek wielu czynników, w tym na przykład niedożywienia, nie są dziedziczne. Badacze spierają się co do genetycznych podstaw łysienia plackowatego – u około 40% chorych ten typ łysienia występuje rodzinnie. Łysienie androgenowe typu męskiego i żeńskiego jest dziedziczne, natomiast w przypadku łysienia bliznowaciejącego zależy to od dokładnej przyczyny, która wywołała chorobę.

Osoby, które mają przetłuszczającą się skórę głowy, nie doświadczają łysienia częściej niż osoby o innych typach skóry głowy. Nadmiar sebum nagromadzonego na skórze głowy w przypadku chorób takich jak łojotokowe zapalenie skóry głowy, często prowadzi do stanu zapalnego, który może być przyczyną nadmiernej utarty włosów.

Łysienie plackowate to choroba o nawrotowym i nieprzewidywalnym przebiegu. Dzięki temu, że nie prowadzi do zniszczenia mieszków włosowych, może dobrze reagować na leczenie. Co więcej, zdarza się, że włosy odrastają samoistnie. Chorzy na łysienie plackowate często doświadczają remisji schorzenia trwającej nawet kilka lat.

Badania wykazują, że ten typ łysienia często występuje u osób z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak bielactwo czy zapalenie tarczycy. Wśród prawdopodobnych przyczyn łysienia plackowatego wymienia się także infekcje bakteryjne i wirusowe, alergie i zmiany hormonalne. Warto zauważyć, że choroba zwiększa ryzyko depresji, zaburzeń lękowych oraz atopowego zapalenia skóry.

Uwarunkowania genetyczne prowadzące do łysienia plackowatego nie są dokładnie poznane. Choć u wielu Pacjentów obserwuje się dodatni wywiad rodzinny w kierunku tej choroby, w patogenezie łysienia plackowatego badacze większą rolę przypisują czynnikom autoimmunologicznym.

U niektórych osób chorujących na łysienie plackowate odrastające włosy są białe. Zazwyczaj, choć nie zawsze, włosy stopniowo odzyskują swój naturalny kolor.

Jest to rzadki typ łysienia plackowatego, który w przeciwieństwie do typu ogniskowego, nie charakteryzuje się okrągłymi, dobrze odgraniczonymi obszarami wyłysienia. Typ rozlany obejmuje całą głowę, przez co często mylony jest z łysieniem telogenowym oraz androgenowym.

Łysienie androgenowe spowodowane jest uwarunkowaniami genetycznymi oraz hormonalnymi. W przebiegu tej choroby mieszki włosowe stają się wrażliwe na dihydrotestosteron (DHT) – aktywną formę testosteronu. Testosteron jest androgenem, czyli jednym z hormonów płciowych występujących u kobiet i mężczyzn. Jego poziom wzrasta wraz z okresem dojrzewania i to właśnie wtedy u Pacjentów najczęściej diagnozowane jest łysienie androgenowe. Nie wiadomo, dlaczego mieszki włosowe jednych osób są wrażliwe na DHT, a innych nie.

Poziom androgenów u mężczyzn chorujących na łysienie androgenowe nie jest wyższy niż u tych, którzy nie mają tego schorzenia. Wiadomo jednak, że mieszki włosowe mężczyzn z tą chorobą są bardziej wrażliwe na wpływ androgenów i posiadają więcej receptorów tego hormonu. Z tych względów oznaczanie poziomu androgenów we krwi nie jest zalecane w przypadku diagnostyki tego typu łysienia.

Wypadanie włosów krótszych niż 3 centymetry to jeden z objawów łysienia androgenowego. W przebiegu tej choroby faza wzrostu włosa skraca się, przez co wypada on przedwcześnie, za szybko wchodząc w fazę przejściową i fazę spoczynku. Jest to spowodowane miniaturyzacją mieszków włosowych, która wpływa na średnicę i długość włosów.

Łysienie androgenowe typu męskiego zazwyczaj objawia się po okresie dojrzewania i charakteryzuje się utratą włosów na skroniach (tworząc tak zwane zakola) oraz na szczycie głowy. Łysienie androgenowe typu żeńskiego prowadzi do wypadania włosów w okolicy czołowo-ciemieniowej oraz na czubku głowy. Ten typ łysienia u kobiet przybiera formę rozlaną – we wskazanych miejscach nie dochodzi zazwyczaj do całkowitej utraty włosów, lecz ich przerzedzenia. Łysienie androgenowe najczęściej występuje u kobiet między 30 a 40 rokiem życia i w okresie pomenopauzalnym.

Łysienie androgenowe nie obejmuje całej głowy, lecz obszary, na których mieszki włosowe są wrażliwe na DHT. Do tych miejsc należą włosy nad skroniami i czołem oraz szczyt głowy. Nawet w najbardziej zaawansowanym typie choroby, włosy na określonych częściach głowy nie wypadają.

Większość kobiet chorujących na łysienie androgenowe w badaniach krwi wykazuje prawidłowe stężenie androgenów, ich podwyższony poziom nie jest więc wskaźnikiem diagnostycznym w tym schorzeniu.

Pierwsze objawy łysienia androgenowego obserwuje się u około 15% nastoletnich chłopców, natomiast przypadki występowania tej choroby u dzieci są niezwykle rzadkie. Pojawienie się schorzenia w młodym wieku zazwyczaj świadczy o tym, że w rodzinie Pacjenta łysienie androgenowe jest bardzo częste.

Dotychczas nie stworzono metody, która pozwoliłaby na wyleczenie łysienia androgenowego. Dostępne są natomiast terapie, które pozwalają na zahamowanie postępu choroby, wzmocnienie mieszków włosowych i spowolnienie ich miniaturyzacji oraz pobudzenie wzrostu nowych włosów.

Niepodjęcie leczenia łysienia androgenowego prowadzi do postępu choroby. Skutkiem jest wzmagające się przerzedzenie włosów i miniaturyzacja mieszków włosowych, która oznacza, że odrastające włosy są coraz cieńsze i coraz krótsze.

Łysienie bliznowaciejące to rzadki rodzaj łysienia, który prowadzi do nieodwracalnego zniszczenia mieszków włosowych i zastąpienia ich tkanką włóknistą. Może być spowodowane wieloma czynnikami, w tym chorobami autoimmunologicznymi, mechanicznymi i chemicznymi uszkodzeniami skóry głowy, nowotworami skóry głowy, chorobami zakaźnymi. Ten typ łysienia dzieli się na dwa typy, które z kolei dzielą się na wiele podtypów. W łysieniu bliznowaciejącym pierwotnym choroba od razu atakuje mieszki włosowe, na przykład w przebiegu liszaja płaskiego mieszkowego. Łysienie bliznowaciejące wtórne charakteryzuje fakt, że mieszki włosowe zostają uszkodzone w przebiegu innych procesów chorobowych, na przykład wskutek grzybicy skóry głowy.

Leczenie łysienia bliznowaciejącego polega na zahamowaniu postępu choroby i zniwelowaniu innych dolegliwości, które jej towarzyszą, w tym pieczenia czy świądu skóry głowy. Odrost włosów, które już wypadły, nie jest możliwy. Terapia uzależniona jest od wielu czynników, między innymi od wieku i stanu zdrowia Pacjenta oraz zaawansowania choroby. Wśród możliwych metod leczenia należy wymienić farmakoterapię, leki miejscowe, zastrzyki z kortykosteroidów, interwencję chirurgiczną (np. przeszczep włosów, przeszczep płata owłosionej skóry, usunięcie chorej tkanki i naciągnięcie w to miejsce zdrowej skóry) oraz profesjonalne zabiegi, mające na celu zahamowanie postępu choroby.

Łupież może powodować wypadanie włosów, zazwyczaj wtedy, gdy towarzyszy mu stan zapalny i świąd. Intensywne drapanie skóry głowy i procesy zapalne mogą prowadzić nie tylko do wzmożonej utraty włosów, ale także do pogorszenia przebiegu innych chorób, w tym wszystkich typów łysienia.

Przyczyny łupieżu są złożone, lecz najważniejszym czynnikiem prowadzącym do rozwoju choroby jest zwiększenie populacji grzybów z gatunku Malassezia na skórze głowy. Choć są one naturalnym składnikiem flory fizjologicznej skóry, ich wzmożone namnażanie prowadzi do zaburzenia równowagi jej mikrobiomu. Grzyby Malassezia zaburzają gospodarkę lipidową skóry, co skutkuje jej podrażnieniem i skróceniem cyklu odnowy komórkowej z 28 dni do 7-21 dni. W efekcie komórki skóry złuszczają się przedwcześnie i gromadzą się na głowie w postaci luźno przylegających, białych lub szarych płatków. Nie wiadomo, dlaczego równowaga mikrobiomu skóry zostaje zaburzona u konkretnych osób. Za czynniki predysponujące do łupieżu uważa się uwarunkowania genetyczne, promieniowanie UV, stosowanie używek i zaburzenia hormonalne.

Odnotowano przypadki wzmożonego wypadania włosów u Pacjentów, którzy rozpoczęli używanie preparatów z minoksydylem. Jest to jednak objaw, który powinien ustąpić w ciągu 2-8 tygodni i oznacza, że mieszki włosowe są stymulowane do produkcji nowych włosów, wypychając tym samym włosy w fazie spoczynku. Wzmożone wypadanie włosów zdarza się także po około 3 miesiącach od zaprzestania stosowania leku.

Minoksydyl to lek stosowany w leczeniu łysienia androgenowego typu żeńskiego i męskiego, łysienia plackowatego oraz łysienia telogenowego i łysienia z pociągania. W przypadku pierwszej z chorób minoksydyl powinien być stosowany nieprzerwanie, aby efekty jego działania były widoczne. Jeśli chodzi o pozostałe typy łysienia, lekarz najprawdopodobniej zaleci odstawienie minoksydylu, gdy objawy choroby ustąpią.

Terapia z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego zalecana jest w różnych typach łysienia, szczególnie w łysieniu androgenowym, plackowatym i telogenowym. Osocze bogatopłytkowe zawiera skoncentrowane płytki krwi i pobierane jest bezpośrednio z krwi Pacjenta, a następnie wstrzykiwane w skórę głowy za pomocą strzykawki. Dr n. med. Marcin Zakrzewski stosuje w tym celu podwójną strzykawkę, która pozwala na odseparowanie osocza z krwi sterylnie, bezpiecznie i szybko, bez użycia dodatkowych substancji. W osoczu bogatopłytkowym znajdują się czynniki wzrostu VEGF, EGF, PDGF, TGF oraz IGF. Mają one działanie poprawiające ukrwienie skóry, pobudzające procesy naprawcze komórek oraz stymulujące podziały komórkowe, w tym rozmnażanie komórek brodawki włosa. W efekcie wydłużona zostaje faza wzrostu włosa, mieszki włosowe są lepiej odżywione i ukrwione i tym samym zdolne do produkcji nowych, mocnych włosów. Dodatkowo, terapia z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego nawilża skórę głowy i redukuje nadmierny łojotok.