Rak kolczystokomórkowy

Charakterystyka

Rak kolczystokomórkowy (SCC, squamous cell carcinoma), znany także jako rak płaskonabłonkowy, to niebarwnikowy złośliwy nowotwór skóry, który stanowi 15-20% wszystkich rozpoznań raków skóry. Wraz z rakiem kolczystokomórkowym stanowi ponad 30% wszystkich nowotworów złośliwych występujących u ludzi. Rak kolczystokomórkowy zazwyczaj lokalizuje się w tych miejscach na ciele, które są wystawiane na działanie promieniowania UV. Może rozwinąć się u każdego, bez względu na wiek i płeć, choć najczęściej pojawia na głowie, twarzy, szyi, dłoniach i rękach u osób w ósmej dekadzie życia. Zbudowany jest z komórek warstwy kolczystej skóry i cechuje się powolnym wzrostem. Rak kolczystokomórkowy ma tendencję do miejscowego naciekania, jednak rzadko daje przerzuty do węzłów chłonnych i odległych miejsc na skórze.

Objawy

Obraz kliniczny raka kolczystokomórkowego jest mocno zróżnicowany i zależy głównie od lokalizacji. Zmiany cechują się łuskowatą, bezbarwną, a niekiedy owrzodziałą powierzchnią, mogą mieć nierówne lub dobrze odgraniczone od skóry krawędzie. Zmiana może być bolesna, swędząca, a także krwawić. SCC występuje najczęściej na w obrębie głowy lub szyi (80%), ale może pojawić się także na kończynach czy tułowiu (pozostałe 20% przypadków). W początkowej fazie choroby nowotwór przybiera postać rogowaciejącej, łuszczącej się zmiany przypominającej strupek, przez co Pacjentom może zdawać się, że zmiana jest niegroźna. Przez to, a także z powodu powolnego wzrostu, rak kolczystokomórkowy jest często późno zdiagnozowany. Może to prowadzić do zajęcia otaczających tkanek oraz przerzutów do innych narządów, w tym do płuc, mózgu, kości i węzłów chłonnych.

Przyczyny powstawania

Rak kolczystokomórkowy wywodzi się z komórek rogowaciejących warstwy kolczystej naskórka i powstaje, gdy keratynocyty (komórki skóry odpowiedzialne za produkcję keratyny) namnażają się nieprawidłowo. Za główną przyczynę raka kolczystokomórkowego uważa się szkodliwe działanie promieniowania UV. Uważa się, że SCC rozwija się na podłożu rogowacenia słonecznego (które uważane jest za stan przedrakowy), a diagnostyka różnicowa między tymi dwoma zmianami zwykle opiera się na podstawie oceny rozmiaru, przy czym rogowacenie słoneczne ma mniej niż 1 cm średnicy. Na raka kolczystokomórkowego częściej chorują Pacjenci, którzy narażeni są na następujące czynniki ryzyka:

• Ekspozycja na promienie słoneczne
• Podeszły wiek
• Rogowacenie słoneczne
• Kontakt ze związkami arsenu lub pochodnymi smoły (związany z wykonywanym zawodem)
• Odczyny popromienne (związane z ekspozycją na promieniowanie rentgenowskie w pracy)
• Blizny po oparzeniach lub przewlekłych stanach zapalnych.
• Wrodzone lub nabyte upośledzenie odporności
• Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
• Leczenie promieniowaniem jonizującym w przeszłości
• Przewlekłe choroby skóry

Nie każda osoba, która jest narażona na powyższe czynniki ryzyka, zachoruje na ten typ nowotworu. Warto jednak pamiętać, że wykluczenie lub zminimalizowanie tych czynników zalicza się do profilaktyki raka kolczystokomórkowego. Więcej o profilaktyce nowotworów skóry dowiesz się w zakładce Profilaktyka nowotworów skóry głowy.

Diagnostyka

Wczesna diagnostyka raka kolczystokomórkowego ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia Pacjenta. Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu medycznego, badania fizykalnego, badania dermatoskopowego lub wideodermatoskopowego, a także na podstawie biopsji z oceną histopatologiczną. Biopsja skóry może być zarówno metodą diagnostyczną, jak i metodą leczenia, jeśli lekarz może usunąć całą zmianę wraz z marginesem zdrowych tkanek. Rozpoznanie stawia się, jeśli diagnostyka wykaże zmiany brodawkujące lub wrzodziejące wraz z naciekiem podstawy. Stopień zaawansowania choroby ocenia się na podstawie metod obrazowych, w tym rezonansu magnetycznego. Metody diagnostyczne używane do rozpoznawania nowotworów opisane są w zakładce Diagnostyka łagodnych i złośliwych nowotworów skóry głowy.

Leczenie

Istnieje wiele metod leczenia raka kolczystokomórkowego: metody powierzchowne (5-fluorouracyl, imikwimod, diklofenak, peeling chemiczny, terapia fotodynamiczna) oraz metody miejscowe: laseroterapia, krioterapia, elektrokoagulacja, radioterapia oraz radykalne wycięcie chirurgiczne. Chirurgiczne usunięcie nowotworu to obecnie najczęściej wybierana forma terapii, dająca najwyższy odsetek wyleczeń. W przypadkach zaawansowanego nowotworu stosuje się także leczenie farmakologiczne, nazywane innowacyjnym leczeniem raka kolczystokomórkowego. Polega ono na terapii przy pomocy przeciwciał monoklonalnych i nie jest obecnie refundowane w Polsce. Dobierając formę terapii, pod uwagę należy wziąć wiek chorego, posiadane schorzenia, stadium nowotworu, aspekt psychologiczny, estetyczny i wiele innych. Więcej o leczeniu nowotworów przeczytasz w zakładce Leczenie złośliwych nowotworów skóry głowy.

Rak kolczystokomórkowy ma duży wpływ na psychikę i samopoczucie Pacjenta, który potrzebuje wsparcia zarówno na etapie diagnostyki, jak i leczenia. Wsparcie to chory powinien uzyskać od lekarzy, bliskich, grup wsparcia, a jeśli to konieczne, także od specjalistów – psychologa lub psychiatry.

Umów wizytę