Profilaktyka chorób skóry głowy i łysienia

Choroby skóry głowy mogą mieć różnorodne przyczyny – począwszy od charakteru genetycznego, poprzez występowanie chorób przewlekłych, a skończywszy na zakażeniach grzybiczych czy bakteryjnych. Choć na wystąpienie wielu schorzeń nie mamy wpływu, dzięki regularnym badaniom możemy szybciej je zauważyć i rozpocząć leczenie. Istnieje także grupa chorób, których ryzyko wystąpienia można zminimalizować, jeśli podejmie się odpowiednie środki profilaktyczne.

Regularne samobadania i rozpoznawanie niepokojących objawów

Systematyczne oglądanie skóry, a także prawidłowe rozpoznawanie, które dolegliwości powinny nas niepokoić, to ważny element profilaktyki chorób skóry głowy. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do dzieci, które mogą nie zauważyć nieprawidłowości na skórze głowy lub nie zgłosić opiekunom pewnych objawów, na przykład swędzenia. Podczas pielęgnacji włosów, na przykład przed ich myciem, warto dokładnie obejrzeć skórę głowy. Oprócz zmysłu wzroku wykorzystaj także dotyk, delikatnie przejeżdżając opuszkami palców po głowie. Zaobserwuj także wygląd brwi, rzęs, brody i innych owłosionych części ciała, a także paznokci. Niepokojące objawy, które rozpoznasz podczas samobadania, obejmują:

przerzedzenie włosów, równomiernie występujące na całej głowie lub w określonych miejscach, na przykład na szczycie głowy,
miejsca całkowicie pozbawione włosów,
krótkie, ułamane przy skórze włosy, zwłaszcza jeśli na skórze widoczne są czarne kropki lub łuski,
nadmierne wypadanie włosów w obszarach takich jak rzęsy, brwi, broda czy włosy łonowe,
zmiany na paznokciach, takie jak zagłębienia i zgrubienia, rogowacenie, bruzdy, oddzielenie się wolnego brzegu paznokcia od macierzy oraz nadmierna łamliwość paznokci,
krosty i grudki, o różnym zabarwieniu, z obwódką luz bez, pojedyncze lub w skupiskach,
łuski, zarówno te suche, jak i tłuste,
zgrubienia na skórze głowy,
przesuszenie lub nadmierne przetłuszczanie się skóry głowy
plamy na skórze o różnych kolorach,
łuszczenie się skóry,
świąd skóry głowy,
ból skóry głowy,
mrowienie lub pieczenie skóry głowy,
obrzęk skóry głowy,
stan zapalny skóry głowy i jej zaczerwienienie,
blizny przerostowe lub zanikowe.

Jeśli na skórze głowy Twojej lub dziecka zauważysz któryś z powyższych objawów, skonsultuj się z lekarzem dermatologiem.

Czynniki ryzyka

Osoby, które znajdują się w grupie ryzyka chorób skóry głowy, powinny zwracać szczególną uwagę na występowanie niepokojących objawów w jej obrębie. Do czynników ryzyka należą:

predyspozycje genetyczne, które należy wziąć pod uwagę, jeśli w Twojej rodzinie występują schorzenia skóry głowy, takie jak łysienie plackowate, androgenowe czy atopowe zapalenie skóry,
czynniki autoimmunologiczne – na choroby skóry głowy bardziej podatne są osoby o obniżonej odporności lub chorujące na inne choroby o podłożu autoimmunologicznym, takie jak zapalenie tarczycy,
alergie mogą być powiązane z występowaniem chorób takich jak łysienie plackowate czy atopowe zapalenie skóry,
przyjmowane leki, na przykład leki immunosupresyjne, hormonalne lub nasercowe mogą powodować łysienie anagenowe lub telogenowe,
narażenie na stres może być czynnikiem ryzyka na przykład dla osób, które mają stresujący zawód. Stres związany jest z występowaniem wielu chorób skóry głowy, takich jak łysienie plackowate czy liszaj płaski mieszkowy,
choroby, w tym schorzenia tarczycy, niedoczynność przysadki mózgowej, cukrzyca typu 1 i wiele innych. Schorzenia przewlekłe są zazwyczaj związane z łysieniem telogenowym i anagenowym.
uboga dieta – osoby stosujące niepełnowartościową dietę mogą doświadczać łysienia telogenowego,
urazy mechaniczne, spowodowane na przykład drapaniem skóry głowy, goleniem, częstym noszeniem kasków, a także oparzeniami mogą prowadzić do łysienia bliznowaciejącego lub zapalenia mieszków włosowych,
otyłość jest jednym z czynników, które mogą być odpowiedzialne za wywoływanie i zaostrzanie objawów niektórych chorób, np. łuszczycy.

Działania profilaktyczne

Do najważniejszych działań profilaktycznych należy unikanie lub minimalizowanie tych czynników ryzyka, na które mamy wpływ:

Nauka sposobów radzenia sobie ze stresem to element nie tylko profilaktyki i leczenia chorób skóry głowy, ale także wielu innych schorzeń. Do technik zmniejszających stres zalicza się medytację, jogę czy rytuały relaksacyjne, takie jak sauna lub sport. Jeśli sposoby te nie są wystarczające i stres staje się zbyt przytłaczający, warto skorzystać z pomocy psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry.

Zdrowy tryb życia obejmujący pełnowartościową dietę, unikanie używek i zachowanie prawidłowego wskaźnika BMI wpływa na uniknięcie wielu chorób skóry głowy. Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednią podaż składników odżywczych takich jak żelazo, cynk, witaminy C, A, E, D i z grupy B, białko i zdrowe tłuszcze. Zarówno niedożywienie, jak i otyłość mogą mieć negatywny wpływ na kondycję skóry głowy i włosów.

Leczenie i dążenie do ustabilizowania chorób jest ważne szczególnie w przypadku różnych typów łysienia, które związane są z pierwotnym schorzeniem. Dla przykładu osoba, która choruje na zespół policystycznych jajników, ale nie leczy tego schorzenia, będzie doświadczać łysienia hormonalnego, którego zahamowanie będzie niemożliwe bez podjęcia terapii choroby przewlekłej.

Odpowiednia pielęgnacja skóry głowy to ważny element profilaktyki łupieżu i łojotokowego zapalenia skóry głowy, a także łysienia telogenowego. Zbyt częste zabiegi chemiczne, takie jak farbowanie czy rozjaśnianie, mogą negatywnie wpływać na skórę głowy i mieszki włosowe. Utrzymywanie skóry głowy w zbyt gorącej temperaturze i wilgoci, na przykład poprzez noszenie nieprzewiewnych nakryć głowy lub zbyt długim trzymaniu włosów w turbanie z ręcznika po ich umyciu, może doprowadzić do wzmożonego namnażania grzybów z rodzaju Malassezia, które są jedną z przyczyn łupieżu i ŁZS.

Unikanie czynników sprzyjających zakażeniom bakteryjnym, wirusowym, grzybiczym i pasożytniczym:

Nie naruszaj bariery ochronnej skóry, poprzez jej zbyt częste mycie, gdy tego nie wymaga.
Unikaj kontaktów z osobami chorymi na wszawicę i świerzba – dotyczy to szczególnie dzieci, które powinny być odizolowane od chorych rówieśników.
Nie pożyczaj przyrządów kosmetycznych i przedmiotów od innych osób, szczególnie grzebieni, szczotek, ręczników, poduszek i nakryć głowy.
Jeśli na Twojej skórze dojdzie do przerwania ciągłości naskórka, zdezynfekuj i zabezpiecz ranę, aby nie wniknęły w nią chorobotwórcze patogeny.

Delikatne traktowanie skóry głowy powinno objawiać się przede wszystkim unikaniem czynników, które obciążają i uszkadzają mieszki włosowe. Włosów nie powinno związywać się w ciasne kucyki i koki, nosić warkoczyków, dredów i przedłużanych włosów. Podczas czesania, włosów nie należy szarpać. Nadmierne obciążanie mieszków włosowych może prowadzić do łysienia z pociągania, a także do trakcyjnego zapalenia mieszków włosowych.

Stosowanie się do powyższych zasad profilaktyki chorób skóry głowy, w tym łysienia, może w znaczącym stopniu ograniczyć wystąpienie wielu schorzeń, których przyczyny powstawania są w nawet niewielkim stopniu zależne od naszych działań. Warto pamiętać, że w razie zauważania jakichkolwiek niepokojących objawów, należy skonsultować się z dermatologiem – wiele schorzeń lepiej reaguje na leczenie, jeśli zostanie wykryte wystarczająco szybko.