Typy włosów i skóry głowy

Poznanie typu swoich włosów oraz skóry głowy ma duże znaczenie w ich odpowiedniej pielęgnacji. Nierzadko zdarza się, że brak wiedzy w tym temacie skutkuje frustracją i osiąganiem efektów przeciwnych do zamierzonych. Na przykład olej kokosowy, powszechny składnik wielu kosmetyków do włosów, polecany także do olejowania, sprawdzi się dobrze u osób o włosach niskoporowatych. Tymczasem stosowany przez osoby z włosami wysokoporowatymi może prowadzić do suchości i puszenia się włosów. Włosy dzieli się przede wszystkim ze względu na ich porowatość, kolor, skręt, grubość, objętość i długość. Skórę głowy natomiast najczęściej opisuje się według stopnia jej przetłuszczania się, wyróżniając skórę suchą, normalną i tłustą. Wśród typów skóry głowy wymienić należy także skórę wrażliwą oraz chorobową zmienioną.

Typy włosów według porowatości

Porowatość włosów określa stopień odchylenia ich łusek od kory włosa – im większy, tym większa porowatość kosmyków. Ta cecha jest w dużej mierze uwarunkowana genetycznie, choć mają na nią wpływ także zabiegi pielęgnacyjne i stopień zniszczenia łodyg włosów. Porowatość włosów najwyraźniej widać pod mikroskopem, choć włosy można zaklasyfikować do konkretnej grupy na podstawie jej cech charakterystycznych. Wyróżnia się 3 typy porowatości włosów:

• Włosy niskoporowate – ich łuski przylegają gładko i szczelnie, co oznacza, że włos jest gładki, lśniący i bardziej odporny na uszkodzenia. Dość trudno całkowicie je zmoczyć, a po umyciu schną dość długo i są niepodatne na stylizację. Łatwo obciążyć je zbyt intensywną pielęgnacją, sprawiając, że tracą objętość. Włosy niskoporowate są miłe w dotyku, nawilżone, sprawiają wrażenie „lejących się”. Dobrze reagują na substancje aktywne o małych cząsteczkach, takich jak aminokwasy, które mają szansę wniknąć w głąb łodygi.
• Włosy wysokoporowate – cechują się nieregularnie rozmieszczonymi, odchylonymi od kory włosa łuskami. Łatwo reagują na zmiany temperatury i wilgoci, szybko się spuszą lub stają się suche. Są także bardziej narażone na wszelkiego typu uszkodzenia. Moczą się i schną szybko, są także podatne na stylizację. Włosy wysokoporowate są często szorstkie w dotyku, suche, matowe i często określane mianem “niesfornych”. W ich pielęgnacji sprawdzają się substancje o dużych cząsteczkach, takie jak proteiny i kwasy wielonienasycone z grupy omega–3 i omega–6, które wypełniają przestrzenie między łuskami, nadając im gładkość, elastyczność i blask.
• Włosy średnioporowate – ten typ włosów posiada większość ludzi. Łączą w sobie cechy włosów nisko i średnioporowatych. Nierzadko zdarza się, że średnia porowatość zostaje osiągnięta poprzez odpowiednią pielęgnację włosów wysokoporowatych lub niszczące zabiegi chemiczne na włosach niskoporowatych. W ich pielęgnacji warto sięgnąć po oleje i proteiny o średnich cząsteczkach.

Warto pamiętać, że stopień porowatości włosów może różnić się w zależności od miejsca na głowie – wysokoporowate mogą być końcówki kosmyków i ich wierzchnia warstwa (z powodu większego narażenia na zniszczenia), natomiast reszta włosów może wykazywać cechy niskiej lub średniej porowatości.

Typy włosów według skrętu

Stopień skręcenia włosów uwarunkowany jest genetycznie, jednak warto pamiętać, że włosy mogą zmieniać się w tym aspekcie pod wpływem różnych czynników. Zmiana skrętu może nastąpić między innymi u małych dzieci, a także u osób po chemioterapii. Klasyfikacja włosów ze względu na typ skrętu, opracowana przez Andre Walkera, wyróżnia 4 główne kategorie – włosy proste, falowane, kręcone i afro – oznaczone cyframi od 1 do 4. Ich podtypy oznaczone są literami a, b i c:

• Typ 1 – włosy proste
  • 1a – cienkie i delikatne, miękkie w dotyku i błyszczące. Mają tendencję do szybkiego przetłuszczania się.
  • 1b – włosy nieco grubsze i lepiej odbite od nasady, są zazwyczaj gęstsze niż typ 1a.
  • 1c – gęste i grube włosy, bardzo odporne na stylizację.
• Typ 2 – włosy falowane
  • 2a – lekko falowane, często od połowy długości, podatne na stylizację.
  • 2b – fale w kształcie litery „S”, które łatwo się puszą.
  • 2c – włosy w połowie falowane, w połowie kręcone, zazwyczaj gęste i puszące się.
• Typ 3 – włosy kręcone
  • 3a – loki podatne na układanie, błyszczące i dobrze zdefiniowane.
  • 3b – włosy w kształcie spiralek lub korkociągów, mniej błyszczące niż typ 3a.
  • 3c – cieńsze niż poprzednie typy, bardziej skręcone, o mniejszych loczkach.
• Typ 4 – afro, spotykane najczęściej u osób ciemnoskórych
  • 4a – cienkie i delikatne ciasne sprężynki.
  • 4b – równie delikatne i łamliwe jak typ 4a, o mocniejszym skręcie przypominającym zygzak.
  • 4c – bardzo mocno kręcone włosy, wełniste i miękkie w dotyku.

Poznanie typu skrętów włosów jest szczególnie ważne, jeśli zależy nam na wystylizowaniu włosów w konkretny sposób. Na przykład osoby z typem włosów 2a mogą układać je w kierunku włosów prostych lub mocno falowanych. Znajomość typu skrętu pomocna jest także w doborze pielęgnacji, która podkreśli ich naturalne cechy. Warto zauważyć, że włosy całkiem proste będą z reguły cechować się niższą porowatością niż te kręcone – mowa o lokach zarówno naturalnych, jak i tych osiągniętych chemicznymi sposobami.

Inne podziały typów włosów

Rozróżnienie włosów ze względu na ich kolor, grubość, gęstość i długość ma znaczenie przede wszystkim w ich pielęgnacji:

Kolor włosów uwarunkowany jest genetycznie, lecz może ulegać zmianom w ciągu życia. Zależy od zawartości pigmentów – eumelaniny, w kolorze brązowo-czarnym, która nadaje włosom ton (im jej więcej, tym włosy są ciemniejsze) oraz od feomelaniny – barwnika żółto-czerwonego, odpowiedzialnego za odcień. Tak więc włosy o małej zawartości eumelaniny i dużym stężeniu feomelaniny, będą mieć intensywnie rudy kolor. W tej kategorii wyróżnia się:

• Włosy jasne:
  • włosy białe, czyli pozbawione melaniny, występujące w przebiegu albinizmu,
  • jasny blond – włosy bardzo jasne, charakterystyczne dla mieszkańców Skandynawii,
  • blond,
  • ciemny blond,
  • rude – ich zabarwienie wynika z obecności barwnika feomelaniny,
  • rudoblond, czyli blond z domieszką rudawych odcieni,
  • siwe – o kolorze białawym lub szarawym, pozbawione melaniny, najczęściej związane ze starzeniem się organizmu.
• Włosy ciemne:
  • szatyn – włosy brązowe o czerwonawym lub złotym odcieniu,
  • czarnobrunatne i czarne – o wysokiej zawartości eumelaniny.

Kolor włosów można oczywiście modyfikować za pomocą farb chemicznych i ziołowych, a także poprzez rozjaśnianie. Osoby, które chcą podbić naturalny odcień włosów, mogą sięgnąć po odpowiednie płukanki ziołowe.

Długość włosów

W tej kategorii włosy możemy podzielić na krótkie, średniej długości i długie, choć jest to klasyfikacja bardzo ogólna. Różne długości włosów niosą ze sobą różne wyzwania, gdy chodzi o ich pielęgnację i stylizację. Ma to związek przede wszystkim z ilością używanych produktów i miejscem ich nakładania. Osoby z krótkimi włosami powinny uważać, aby nie obciążyć skóry głowy kosmetykami pielęgnacyjnymi do włosów, natomiast osoby o długich pasmach muszą przygotować się, że zużyją więcej produktów podczas ich pielęgnacji. Długość włosów może ulec zmianie wskutek niewłaściwej pielęgnacji (zniszczone, niepodcinane końce łamią się, skracając długość pasm) lub procesów chorobowych, w tym łysienia androgenowego (nowe włosy mogą rosnąć tylko do określonej długości, a następnie wypadać, co związane jest ze skróceniem fazy anagenu, czyli fazy wzrostu włosa)

Grubość włosów

Grubość włosów oznacza średnicę pojedynczego włosa, nie liczbę włosów na głowie – pojęcie to jest często używane niepoprawnie. Grubość łodygi włosowej uzależniona jest od genów, jednak może ulec zmianie w przebiegu różnych procesów chorobowych, na przykład w łysieniu androgenowym. Wyróżnia się włosy cienkie, o średniej grubości oraz grube. Znajomość grubości włosów może być przydatna w ich pielęgnacji – włosy cienkie łatwo obciążyć kosmetykami pielęgnacyjnymi, są także bardziej podatne na zniszczenia, natomiast włosy grube są bardziej odporne na stylizację. Grubość włosów nie wpływa na ich gęstość – osoba o cienkich włosach nadal może mieć gęstą fryzurę. Ten parametr najłatwiej zmierzyć pod mikroskopem – na przykład włos o średnicy poniżej 60 mikronów uważany jest za cienki, powyżej 110 – za gruby.

Gęstość włosów

Gęstość włosów to nic innego jak liczba mieszków włosowych na głowie, która także uwarunkowana jest genetycznie i nie da się jej zwiększyć. W przebiegu chorób, takich jak łysienie bliznowaciejące, liczba mieszków włosowych może natomiast ulec zmniejszeniu. Włosy rzadkie wymagają staranniejszej pielęgnacji i stylizacji, jeśli chcemy, aby wydawały się wizualnie gęstsze. Włosy o średniej gęstości oraz włosy gęste zazwyczaj nie są problematyczne. Do pomiaru gęstości włosów można przyjąć obwód kucyka, jest to jednak sposób możliwy do zastosowania tylko u osób o dłuższych włosach. Jeśli obwód końskiego ogona nie przekracza 5 cm, włosy możemy uznać za rzadkie, jeśli wynosi od 6 do 10 cm, wskazuje to na włosy o normalnej gęstości. Obwód powyżej 10 cm oznacza włosy bardzo gęste.

W innych klasyfikacjach znaleźć można podział włosów na zniszczone, farbowane, cienkie i delikatne, naturalne i wiele więcej. Typy włosów często zachodzą na siebie i niektóre ich cechy mogą zmieniać się z czasem.

Typy skóry głowy

Na wstępie warto zauważyć, że typ skóry głowy nie musi iść w parze z typem włosów. Osoba o włosach suchych i wysokoporowatych może mieć przetłuszczającą się skórę głowy. Z tego względu tak ważne jest rozdzielenie pielęgnacji włosów od pielęgnacji skóry głowy. Odżywki, maski, sera, oleje powinny być dobierane do typu włosów, natomiast szampony, wcierki i peelingi – do skóry głowy. Płukanki dobierać należy uwzględniając obie kwestie – jeśli skóra głowy przetłuszcza się, a włosy są suche, płukankę ziołową stosujemy tylko na skórę głowy, gdyż może jeszcze bardziej przesuszyć włosy. Najczęściej wyróżnia się następujące typy skóry głowy:

• Skóra sucha to taka, która produkuje mało sebum, czyli substancji naturalnie nawilżającej i chroniącej skórę głowy oraz włosy. Ten typ skóry głowy może być wrodzony lub pojawić się wskutek zaburzeń hormonalnych, stresu, nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV i wielu innych czynników. Sucha skóra głowy może być bardziej wrażliwa, swędzącą i zaczerwieniona. W jej pielęgnacji uwzględnić należy produkty nawilżające i kojące, nie zapominając o ochronie przeciwsłonecznej.
• Skóra normalna produkuje odpowiednie ilości sebum i nie jest problematyczna. Warto jednak pamiętać, że wymaga odpowiedniej pielęgnacji, aby nie stała się zbyt sucha lub zbytnio przetłuszczająca się.
• Skóra tłusta, czyli taka, na której znajduje się zbyt dużo łoju, może mieć podłoże zarówno genetyczne, jak i wynikać z innych czynników: zmian hormonalnych, stresu, nieodpowiedniej pielęgnacji, narażenia na promieniowanie UV i chorób, na przykład łojotokowego zapalenia skóry głowy. Skóra tłusta jest bardziej narażona na rozwój schorzeń takich jak grzybica i wymaga odpowiedniego traktowania. Nie należy myć jej zbyt często, ponieważ skóra pozbawiona sebum produkuje go w większej ilości, broniąc się przed przesuszeniem. Skórę tłustą myje się, gdy zaczyna lekko swędzieć lub nieprzyjemnie pachnieć. W jej pielęgnacji warto stosować produkty regulujące pracę gruczołów łojowych, należy ją także chronić przed słońcem.
• Skóra wrażliwa to zazwyczaj skóra sucha lub nadmiernie przetłuszczająca się. Pozbawiona warstwy ochronnej w postaci sebum, skóra sucha może stać się wrażliwa, ściągnięta i podatna na uszkodzenia. Z kolei skórze tłustej często towarzyszy świąd, podrażnienie i zaburzenia w równowadze mikrobiomu, które także mogą uwrażliwiać skórę. Skóra głowy może stać się wrażliwa w wyniku wielu chorób, stresu i nieodpowiedniej pielęgnacji oraz stylizacji. Dbając o nią, warto sięgać po produkty kojące i ochronne, należy natomiast unikać kosmetyków z mocnymi środkami myjącymi i substancjami zapachowymi.
• Skóra głowy zmieniona chorobowo wymaga dopasowania profesjonalnej pielęgnacji oraz leczenia. Skóra głowy może cechować się świądem, podrażnieniem, pieczeniem, a nawet bólem w przebiegu chorób takich jak atopowe zapalenie skóry głowy czy liszaj płaski. Schorzeniom skóry głowy mogą także towarzyszyć grudki, łuski, zmiany rumieniowe i łuszczenie się. Jakiekolwiek niepokojące zmiany na skórze głowy powinny być zawsze skonsultowane z dermatologiem.

Umiejętność rozpoznawania typów włosów i skóry głowy jest pomocna w doborze ich codziennej pielęgnacji i stylizacji. Ta wiedza jest także kluczowa dla dermatologów, ponieważ pozwala na trafne dobranie zabiegów gabinetowych lub leczenia (w przypadku chorób skóry głowy) dopasowanych do konkretnego Pacjenta.