Łysienie telogenowe
Charakterystyka
Łysienie telogenowe (telogen effluvium) związane jest bezpośrednio z cyklem życia włosa – w tym typie łysienia faza wzrostu włosa, anagen, która w normalnych warunkach trwa od 3-6 lat, ulega skróceniu, podczas gdy pozostałe fazy – faza przejściowa (katagen) i faza spoczynku (telogen) pozostają niezmienne, co prowadzi do wypadania włosów. Za gęstość włosów na głowie odpowiadają włosy anagenowe, które powinny stanowić ok. 85% wszystkich włosów. W łysieniu telogenowym przechodzą one szybciej do fazy spoczynku i w konsekwencji przedwcześnie wypadają. Choroba ma zazwyczaj charakter uogólniony, rzadziej miejscowy (jednak z reguły dotyka mniej niż 50% włosów na głowie) i dotyczy prawie wyłącznie kobiet. Skóra głowy pozostaje zdrowa, bez bliznowacenia i stanów zapalnych, choć niektórzy chorzy zgłaszają swędzenie i pieczenie. Fizjologiczne łysienie telogenowe występuje naturalnie u noworodków. Charakterystyczną cechą choroby jest okres utajenia pomiędzy wystąpieniem czynnika sprawczego a pojawieniem się pierwszych objawów – wynosi on od 2 do 5 miesięcy. Włosy zazwyczaj wypadają przez kilka miesięcy, po czym odrastają. O przewlekłym łysieniu telogenowym mówimy wtedy, gdy włosy wypadają przez kilka miesięcy, a nawet lat, a przyczyna takiego stanu nie została poznana. Choć łysienie telogenowe jest najczęstszym typem łysienia wśród kobiet, nie należy lekceważyć jego objawów.
Przyczyny
Łysienie telogenowe nie jest uwarunkowane genetycznie i istnieje wiele czynników, które mogą do niego doprowadzić. Do najważniejszych należą:
- Przyczyny fizjologiczne, takie jak ciąża (łysienie poporodowe) oraz łysienie u noworodków.
- Choroby przebiegające z wysoką gorączką – dur brzuszny, gruźlica, malaria, a także
- Choroby zakaźne, w tym Covid-19 – na wypadanie włosów przy COVID-19 mają wpływ wysoka gorączka, stres i osłabienie organizmu, a także nieprawidłowa, uboższa dieta (chorzy, którzy nie czują smaku, często mniej jedzą).
- Stres emocjonalny, a także ten związany z urazami, operacjami, porodem, głodzeniem, intensywnymi dietami odchudzającymi.
- Leki i narkotyki, w tym doustne retinoidy, doustna antykoncepcja, beta-blokery, leki przeciwtarczycowe i przeciwpadaczkowe, kaptopryl, amfetamina.
- Choroby endokrynologiczne – nadczynność i niedoczynność tarczycy.
- Choroby narządowe, takie jak niewydolność nerek czy wątroby, choroby trzustki.
- Nieprawidłowa dieta i zaburzenia wchłaniania – niedobór żelaza, cynku, witaminy D3, niedożywienie.
- Nieprawidłowa pielęgnacja włosów i skóry głowy – zbyt częste farbowanie, rozjaśnianie i zmiany szamponów.
- Inne – kiła, toczeń rumieniowaty układowy, wirus HIV, choroby tkanki łącznej, zawansowane nowotwory złośliwe.
Rodzaje
Wyróżnia się 5 funkcjonalnych typów łysienia telogenowego związanych z fazami wzrostu:
- Natychmiastowe uwalnianie anagenu – włosy wchodzą w fazę katagenu, a następnie telogenu w wyniku stresu fizjologicznego, szczególnie gorączki, w przebiegu chorób takich jak malaria czy gruźlica.
- Opóźnione uwalnianie anagenu – występuje po porodzie. W czasie ciąży poziom estrogenów jest wysoki i wydłuża fazę anagenu, jednak po porodzie włosy, których cykl życia został wydłużony, gwałtownie wchodzą w fazę katagenu i telogenu, co prowadzi do ich wypadania.
- Natychmiastowe uwalnianie telogenu – paradoksalnie występuje podczas terapii minoksydylem (lekiem mającym pobudzać wzrost włosów). Włosy znajdujące się w fazie spoczynku są wypychane przez nowe włosy anagenowe.
- Opóźnione uwalnianie telogenu – mieszki włosowe pozostają dłużej w fazie telogenu, zamiast przejść do fazy anagenu. Gdy już do tego dojdzie, włosy wypadają w zwiększonej ilości. Przykładem może być sezonowe wypadanie włosów.
- Krótka faza anagenu – jest to niezdolność do wzrostu długich włosów z powodu idiopatycznej (o niejasnym podłożu i powstającej spontanicznie) krótkiej fazy anagenu. Ten typ łysienia występuje w hipotrychozie i dysplazji ektodermalnej.
Diagnostyka
Rozpoznanie łysienia telogenowego jest stosunkowo łatwe, jednak w diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę łysienie plackowate rozlane oraz łysienie androgenowe. Dermatolog przeprowadza dokładny wywiad medyczny, podczas którego ustala orientacyjny termin, kiedy rozpoczęło się wypadanie włosów i analizuje okres sześciu miesięcy poprzedzający początek łysienia. Specjalista pyta także o choroby i przyjmowane leki. Aby rozpoznać łysienie telogenowe, lekarz może wykonać test pociągania (włosy pociągane są w 3 różnych miejscach na głowie, aby sprawdzić, czy są w fazie telogenu – jeśli tak, wypadną), zlecić badania krwi (w celu wykluczenia lub potwierdzenia chorób lub niedoborów mogących powodować łysienie) oraz wykonać badanie trichoskopowe innowacyjnym diagnostycznym systemem cyfrowym, które pozwala nie tylko na dokładne obejrzenie skóry głowy i włosów oraz zapisanie tych danych w celach porównawczych, ale również na dokładną analizę skóry głowy i włosów, co umożliwia postawienie trafnej diagnozy. Rozpoznanie stawiane jest, gdy minimum 25% mieszków włosowych znajduje się w fazie telogenowej.
Metody leczenia
Terapia łysienia telogenowego uzależniona jest od wieku i zdrowia Pacjenta, zaawansowania choroby i wielu innych czynników. Jeśli taka opcja jest możliwa, należy wyeliminować czynniki powodujące wypadanie włosów – może być to na przykład uzupełnienie niedoborów witamin czy minerałów. Specjalista może także zalecić leki doustne oraz miejscowe. Aby zahamować wypadanie włosów stosuje się również profesjonalne zabiegi, takie jak mezoterapia igłowa czy terapia osoczem bogatopłytkowym. Po przeanalizowaniu wszystkich czynników lekarz dermatolog opracowuje optymalny plan leczenia dopasowany do potrzeb i oczekiwań Pacjenta.
Umów wizytę
