Czy łysienie bliznowaciejące można powstrzymać?

Łysienie bliznowaciejące (ang. cicatricial alopecia – CA) nie jest pojedynczą jednostką chorobową, lecz grupą schorzeń, w której dochodzi do nieodwracalnej utraty włosów wskutek zastąpienia mieszków włosowych tkanką łączną włóknistą i zeszkliwiałym kolagenem. Chociaż dzisiejsza medycyna nie dysponuje metodą terapii, która umożliwiłaby odrost włosów, łysienie bliznowaciejące można leczyć – terapia ma na celu powstrzymanie dalszej utraty włosów i tym samym, podniesienie jakości życia chorych.

Warto pamiętać, że w wielu przypadkach o skuteczności leczenia decyduje szybkość wdrożenia terapii. W dzisiejszym artykule przyglądamy się bliżej trzem różnym typom łysienia bliznowaciejącego i opisujemy sposoby ich leczenia.

Liszaj płaski mieszkowy (lichen planopilaris – LPP)

Przyczyny: Wśród przyczyn choroby badacze wskazują na czynniki genetyczne (schorzenie występuje rodzinnie) i autoimmunologiczne, ponieważ mieszki włosowe ulegają uszkodzeniu przez autoreaktywne limfocyty.

Objawy: Zmiany najczęściej występują w okolicy ciemieniowej i na szczycie głowy. Choroba objawia się rumieniowymi, płaskimi lub lekko uniesionymi grudkami, które mogą być rozsiane lub występować grupowo. Grudkom może towarzyszyć świąd, uczucie napięcia i ból. W późniejszych stadiach choroby stan zapalny zmniejsza się, a na skórze przeważają porcelanowe ogniska bliznowacenia z ogniskowymi lub rozlanymi obszarami łysienia.

Leczenie: Warto pamiętać, że odrost utraconych włosów jest możliwy w zapalnym etapie choroby, gdy nie doszło do zbliznowacenia mieszków włosowych. W obu stadiach liszaj płaski mieszkowy można jednak leczyć, aby zahamować dalszą utratę włosów.

Glikokortykosteroidy (podawane doustnie lub doogniskowo) w terapii łączonej z cyklosporyną lub metotreksatem są leczeniem z wyboru* w przypadku liszaja płaskiego mieszkowego, ponieważ odsetek Pacjentów pozytywnie odpowiadających na leczenie jest bardzo wysoki. Do innych metod terapeutycznych należą retinoidy (acytretyna lub izotretynoina) oraz tetracyklina, doksycyklina, adalimumab i mykofenolan mofetylu.

*Leczenie z wyboru to terapia wybieranym w pierwszej kolejności ze względu na niższą skuteczność działania innych dostępnych terapii

Wyłysiające zapalenie mieszków włosowych (folliculitis decalvans)

Przyczyny: Geneza choroby nie jest w pełni poznana, jednak uważa się, że schorzenie ma podłoże genetyczne i jest związane z chorobami układu odpornościowego. Niektórzy badacze uważają, że gronkowiec złocisty ma wpływ na rozwój choroby.

Objawy: W początkowej fazie wyłysiającego zapalenia mieszków włosów obserwuje się okołomieszkowe grudki lub krosty, które występują w grupach, a także krwotoczne strupy. W kolejnym etapie choroby widoczne są białawe i nieregularne ogniska bliznowacenia. Stan zapalny jest nadal zauważalny przy mieszkach włosowych na obrzeżach blizn. Zmianom towarzyszy świąd, ból i uczucie napięcia.

Leczenie: Terapią z wyboru jest izotretynoina lub klindamycyna w połączeniu z ryfampicyną. W przypadku pierwszego leku remisję obserwuje się po ok. 2 miesiącach u 80% Pacjentów. Leczenie klindamycyną i ryfampicyną trwające około pół roku przynosi rezultaty u 83% Pacjentów^[1]. Choroba ma charakter nawrotowy, co oznacza, że wraz z ponownym wystąpieniem objawów, leczenie należy wdrożyć ponownie.

Innymi lekami stosowanymi w terapii wyłysiającego zapalenia mieszków włosowych są antybiotyki (tetracyklina, doksycyklina, azytromycyna), sulfametoksazol w połączeniu z trimetoprimem oraz leczenie przeciwbakteryjne połączone z glikokortykosteroidami.

Mucynoza mieszkowa (follicular mucinosis)

Przyczyny: Wśród przyczyn choroby wyróżnia się nieprawidłową odpowiedź immunologiczną limfocytów T, które atakują dotychczas niescharakteryzowany autoantygen w obrębie mieszka włosowego. Za czynnik wyzwalający mucyznozę mieszkową uznaje się infekcję gronkowcem złocistym.

Objawy: Choroba prowadzi do stanu zapalnego jednostki włosowo-łojowej, co skutkuje łysieniem zarówno bliznowaciejącym, jak i niebliznowaciejącym. Mucynoza mieszkowa objawia się powstawaniem grudek przymieszkowych i wzmożoną łamliwością włosów. Ułamane przy skórze włosy przybierają wygląd czarnych punktów. Schorzenie związane jest z występowaniem nowotworów, najczęściej ziarniniaka grzybiastego, które mogą poprzedzać rozpoznanie łysienia, występować jednocześnie oraz rozwijać się po jego rozpoznaniu.

Leczenie: W leczeniu pierwszego wyboru stosuje się glikokortykosteroidy, zarówno miejscowo, doogniskowo, jak i doustnie. Inne formy leczenia mogą obejmować dapson, indometacynę, interferony, retinoidy, pentoksyfilinę, pimekrolimus i imikwimod. Jeśli choroba współistnienie z ziarniniakiem grzybiastym, w terapii stosuje się beksaroten.

Zabiegi gabinetowe jako wspomaganie leczenia łysienia bliznowaciejącego

W leczeniu łysienia bliznowaciejącego oprócz iniekcji doogniskowych oraz leków miejscowych i doustnych, które stanowią podstawę terapii, stosować można także profesjonalne zabiegi wykonywane w gabinecie dermatologicznym lub kosmetologicznym. Mają one na celu wspomaganie działania leczenia zleconego przez lekarza dermatologa i pomagają zmniejszać stan zapalny, redukować objawy towarzyszące oraz hamować dalszą utratę włosów. Zabiegi gabinetowe mogą także wesprzeć odrost włosów w początkowych stadiach choroby, gdy nie doszło jeszcze do zbliznowacenia mieszków włosowych. Do najczęściej zalecanych zalicza się mezoterapię igłową, mikronakłuwanie, iniekcje osocza bogatopłytkowego oraz fototerapię.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że wymienione zabiegi nie powinny być traktowane jako wiodąca linii leczenia. Mogą stanowić natomiast uzupełnienie podstawowej terapii lekami zaleconej przez lekarza dermatologa lub być alternatywą w wyjątkowych przypadkach, kiedy występują przeciwwskazania do stosowania leczenia farmakologicznego.   

Łysienie bliznowaciejące to grupa schorzeń, których diagnostyka i leczenie są złożone. Skuteczność terapii zależy od szybkiego rozpoznania i wdrożenia leczenia dopasowanego do Pacjenta. Choć łysienie bliznowaciejące występuje rzadziej niż inne rodzaje utarty włosów, wpływa wyjątkowo negatywnie na samopoczucie i jakość życia chorych i z tych względów tak ważne jest podnoszenie świadomości na temat tej grupy chorób.

Umów wizytę